Hücümda Temel Kavramlar

Hücumda Temel Kavramlar

Basketbolda hangi tür savunmaya karşı (adam adama, alan savunması, kombine savunmalar) oynanırsa oynansın tüm hücum organizasyonları kimi temel parçalardan oluşur. Bu yazımızda takım hücumunun temelini oluşturan bu parçaların başlıcalarını inceleyeceğiz.

Cut

Hücum oyuncularının top almak ya da takım arkadaşına alan yaratmak için yaptığı topsuz hareketlenmelerdir. Her cut bir yön ve hız değişimini içerir. Hücum oyuncusu önce hedefin aksine doğru hareket ederken yön ve hız değiştirerek (hızlanarak) hedefe gider.

V Cut

Oyuncu önce çembere yönelerek hareketlenir, daha sonra yön ve hız değiştirerek (hızlanarak) yukarı çıkar ve topu alır (Diagram.1). Şekilde 2 numaralı oyuncu V cut yaparak 1’den pas alıyor.

Backdoor Cut

Çemberden uzağa doğru hareketlenen oyuncunun top alamaması halinde yön ve hız değiştirerek (hızlanarak) çembere yönelmesi ve sayı şansı aramasıdır (Diagram.2). Bu cut genellikle top aldırmamaya çalışan baskılı savunmalara karşı kullanılır.

Screen (Perdeleme)

Screen (pick de denir) bir hücum oyuncusunun, bir takım arkadaşını savunan rakip oyuncuyu perdeleyerek takım arkadaşına avantaj yaratması olarak tanımlanabilir. Bir hücum organizasyonunda screeni kullanan oyuncu kadar, screen yapan oyucunun da sayı şansı oluşur; bundan dolayı her screen bir topa dönme (roll) hareketini de içerir (Diagram.3). Şekilde görüldüğü gibi 3 numaralı oyuncu 2 numaralı oyucuya screen yapmış ve hemen ardından topa dönmüştür. 1 no’lu oyuncu pası screenden çıkan 2’ye ya da roll eden 3’e verebilir. 2 numaralı oyuncunun screeni kullanmadan önce V cut yapmış olmasına dikkat!

Basketbolda screenleri basitçe sınıflandırmak istersek toptan uzağa yapılan screenler ve topa yapılan screenler (pick’n roll) olarak ikiye ayırabiliriz.

Toptan uzağa yapılan screenler;

Down Screen

Yukarıdan aşağıya doğru yapılan screenlerdir. Genellikle uzun oyuncular tarafından kısa oyunculara şut attırmak amacıyla yapıldığı gibi (Diagram.4); kimi zamanlar uzun oyuncuyu dışarı çıkarmak için de kullanılır. Örneğin A Milli Takımımız bazı setlerine uzunlarından birini down screen kullanarak dışarı çıkarıp, topu onun üzerinden terse çevirerek başlıyor (Diagram.5). Şekilde 2’nin top almadan önce, 1’in screen yapmadan önce ve 5’in screeni kullanmadan önce V cut yapmasına; 1’in 5’e yaptığı screenden sonra roll ederek topu almasına dikkat!

Back Screen

Çemberden uzağa aşağıdan yukarı doğru yapılan screen türüdür (Diagram.6). Genellikle savunma oyuncusu kendisine arkadan yapılan screeni göremediği için ‘blind pick (kör pick)’ de denir. Ayrıca back screen yapan oyuncu dışarı açıldığında (pop out ya da step out) boş kalma ihtimali fazla olduğundan (çünkü kendi adamı çemberi korumak için içeride kalacaktır) özellikle şutör oyuncular tarafından çokça kullanılır (Diagram.7). Örneğin, Dirk Nowitzki takım arkadaşlarına yaptığı back screenlerin ardından dışarı atılarak boş üçlükler atar yada bire bir oynar.

Double Pick

Screeni kuran bir yerine iki oyuncunun olduğu screenlerdir. Genellikle double pick olarak adlandırılan screen türünde screeni kuran iki oyuncu yan yana dururlar ve geniş bir screen oluştururlar (Diagram.8). Geçmiş yıllarda çok kullanılan bu screen türü günümüzde en çok dipten top çıkarma (baseline out of bounds) setlerinde kullanılıyor.

Stagger Pick

Stagger (sıralı) pick’te de, double pick gibi screeni kuran iki oyuncu vardır. Sıralı screenin double pickten farkı, screen yapan oyuncuların yan yana değil; arka arkaya durmaları ve screenden çıkacak oyuncuya iki ayrı screen yapmalarıdır (Diagram.9). Sıralı screenler genellikle şutör kısa oyunculara şut attırmak amacıyla kullanılır. NBA’de Boston Celtics oyuncusu Ray ALLEN, son Euroleague şampiyonu CSKA Moskova’nın forveti Trajan LANGDON, Damir MRSIC ve İbrahim KUTLUAY sıralı screenler sonunda ciddi şut tehdidi yaratan oyunculardır. Bununla birlikte dışarı açılmış bir uzunun low post’ta topu kolay alıp oynayabilmesi için de sıralı screenler kullanılmaktadır (Diagram.10).

Topa Yapılan Screenler (Pick’n Roll)

Pick'n Roll (Perdeleme ve Topa Dönme)

Toplu oyuncuya yapılan screenler, screeni kullanan oyuncunun dribblingle adamını geçerek sayıya gitmesi ya da savunmayı üzerine çekerek takım arkadaşlarına asist yapması amacını taşır (Diagram.11). Genellikle screeni yapan oyuncu uzun, kullanan kısa oyuncudur.

Günümüz basketbolunun önemli bir parçası olan pick’n roll hücumunda, hücum oyuncularının özellikleri ve savunmanın tercihleri doğrultusunda screeni yapan, screeni kullanan yada üçüncü bir oyuncu boş atış şansı bulabilir. Utah Jazz’ın efsane oyuncuları John STOCKTON ve Karl MALONE oynadıkları pick’n roll’lerle yıllarca takımlarının sayı yükünü çekmişlerdir.

Pick'n Pop

İki oyuncunun pick’n roll oynamasının ardından screen yapan oyuncunun dışarı açılarak şut araması durumudur (Diagram.12). NBA’de oynayan milli oyuncumuz Mehmet Okur, CSKA Moskova’nın power forveti Matjias SMODIS, Fenerbahçe Ülker takımından bir diğer milli oyuncumuz Mirsad TÜRKCAN pick’n pop oynayarak etkili olan oyunculardır.

Hazırlayan: Tolga Esenci
E-posta: tesenci@yahoo.com